Hormonen en zink

Kan zink bijdragen aan het in balans houden van onze hormonen? Zink is een mineraal welke een belangrijke rol speelt in het lichaam. Dit mineraal is betrokken bij de regulering van diverse biologische processen, zo is zink bijvoorbeeld betrokken bij het metabolisme van het schildklierhormoon. Een tekort aan zink kan verband houden met onvoldoende aanmaak van testosteron en bepaalde ziekten van het hormoonstelsel (1). Er zijn een aantal belangrijke punten om te bespreken:

• Zink en onze vruchtbaarheid;
• Zink en vrouwen in de overgang;
• Zink en menstruatie klachten;
• Zink en de cortisolspiegel.

Zink en de vruchtbaarheid

In ons lichaam is zink van invloed op een aantal hormonen, waaronder op testosteron (2). Zowel mannen als vrouwen hebben het hormoon testosteron nodig. Een tekort aan zink kan de vruchtbaarheid beïnvloeden. Laten we dit punt nog wat verder opsplitsen naar mannen en vrouwen.

Mannen

Zink speelt een rol bij de voortplanting van mannen omdat dit mineraal bijdraagt aan de vorming van spermacellen (2-5). Vooralsnog is er géén direct verband gevonden tussen suppletie van zink en het verbeteren van de vruchtbaarheid van de man maar dus wel met de vorming van spermacellen. In ieder geval laat het huidige wetenschappelijk bewijs zien dat zinkionen belangrijk zijn voor de mannelijke vruchtbaarheid.(6)

Vrouwen

Diverse onderzoeksresultaten suggereren dat muizen die, voorafgaand aan hun eisprong, te weinig zink in hun dieet kregen vaker problemen hadden om zwanger te worden en meer miskramen kregen. Ook waren embryo’s vaker te klein. Deze wetenschappelijke resultaten indiceren dat het belangrijk is om een goede zink status te hebben voorafgaande aan de bevruchting. Volgens wetenschappers kan zelfs een relatief korte periode van zinktekort voorafgaande aan de bevruchting gevolgen hebben. Bovenstaande onderzoeksresultaten zeggen mogelijk ook al iets over de menselijke voortplanting.(7)

Vrouwen in de overgang, en seks?

Een “randomized controlled trial” (een hoge mate van wetenschappelijke bewijslast) heeft het effect van zink suppletie op het gehalte van testosteron en de seksuele functie in postmenopauzale vrouwen bestudeerd. Suppletie van zink verbeterde significant het seksuele verlangen, de opwinding en het orgasme tijdens de geslachtsgemeenschap. Ook was de algemene score van het seksuele functioneren in vergelijking met de groep zonder suppletie van zink groter. Het supplementeren van zink kan dus het niveau van testosteron en de seksuele functie bij postmenopauzale vrouwen verbeteren (8).

Zink en menstruatie

Voor menstruerende vrouwen (maar ook zeker voor hun bijbehorende partners) liet een wetenschapper in 2007 een belangrijk resultaat zien. Als de waarde van zink laag is dan heeft dit in veel gevallen effect op de pijn tijdens de menstruatie én ook op het humeur van de vrouw. Tijdens de menstruatie kunnen samentrekkingen van de baarmoeder hevig en pijnlijk worden. Zink zou deze samentrekkingen kunnen onderdrukken en zo de klachten kunnen verminderen (9).

Zink en de cortisolspiegel

Zink zorgt tevens voor regulatie van de cortisolspiegel in het lichaam (10, 11). Een blijvend verhoogd gehalte aan cortisol in het lichaam is ongunstig. Dit kan namelijk weer betrokken zijn bij de ontwikkeling van een depressie via hyperactiviteit in de hypothalamus-hypofyse-bijnier (HPA) as (12, 13).

Hoe krijgen we zink in ons lichaam?

Alle cellen in ons lichaam hebben zink nodig. Het lichaam maakt zelf geen zink aan, de aanvoer van zink komt dus van buiten af. Het eten van voedsel dat rijk is aan zink (vlees, zuivel en vis en bepaalden noten) is daarom belangrijk. Wat daarnaast (negatief) van invloed kan zijn is het slikken van medicatie.

Medicatie en een tekort aan zink

Er zijn behoorlijk wat medicijnen die de behoefte aan zink kunnen verhogen, zeker als je deze medicijnen voor een langere periode slikt. Deze medicijnen zijn onder andere:

• Angiotensine 2 antagonisten (bloeddruk)
• Anticonceptie
• Corticosteroïden
• Diuretica, thiazides
• Enalapril
• Fenobarbital
• Maagzuurremmers: Ranitidine

Een goede waarde van zink het lichaam is belangrijk voor de hormoonhuishouding en vruchtbaarheid en daarom kan suppletie van zink voor deze groep patiënten gewenst zijn. Het slikken van deze medicatie blijft namelijk ook belangrijk.

Conclusie

Zink is zeker een belangrijk mineraal wat betreft onze hormonen en vruchtbaarheid! Voor mannen: zink speelt een rol bij de voortplanting omdat dit mineraal een positieve bijdrage heeft bij de vorming van spermacellen. Voor vrouwen: een relatief korte periode van zinktekort kan voorafgaande aan de bevruchting mogelijk al gevolgen hebben. Voor postmenopauzale vrouwen kan zinksuppletie ook een uitkomst bieden, onderzoek indiceert namelijk dat zink het niveau van testosteron en de seksuele functie bij postmenopauzale vrouwen kan verbeteren. Daarnaast kan zink menstruatieklachten verminderen en is het van invloed op de cortisolwaarde binnen het lichaam.

Let op: te veel zink is ook weer schadelijk voor het lichaam. Een overschot aan zink kan de opname van andere mineralen verstoren. Zorg er dus voor dat je suppletie van zink baseert op goede adviezen. Wil je meer informatie over deze adviezen? Laat het ons dan weten!

Literatuur

• Baltaci AK, Mogulkoc R, Baltaci SB. Review: The role of zinc in the endocrine system. Pak J Pharm Sci. 2019 Jan;32(1):231-239.
• Te L, Liu J, Ma J, Wang S. Correlation between serum zinc and testosterone: A systematic review. J Trace Elem Med Biol. 2023 Mar;76:127124. doi: 10.1016/j.jtemb.2022.127124. Epub 2022 Dec 23. PMID: 36577241.
• Sauer, A.K.; Hagmeyer, S.; Grabrucker, A.M. Zinc De-ficiency. In Nutritional Deficiency; Erkekoglu, P., Kocel-Gumusel, B., Eds.; Tech Open Science: Rijeka, Croatia, 2016; pp. 23–46.
• Wong, W.Y.; Flik, G.; Groenen, P.M.; Swinkels, D.W.; Thomas, C.M.; Copius-Peereboom, J.H.; Merkus, H.M.; Steegers-Theunissen, R.P. The impact of calcium, magnesium, zinc, and copper in blood and seminal plasma on semen parameters in men. Reprod. Toxicol. 2001, 15, 131–136.
• Colagar, A.H.; Marzony, E.T.; Chaichi, M.J. Zinc levels in seminal plasma are associated with sperm quality in fertile and infertile men. Nutr. Res. 2009, 29, 82–88.
• Allouche-Fitoussi D, Breitbart H. The Role of Zinc in Male Fertility. Int J Mol Sci. 2020 Oct 21;21(20):7796. doi: 10.3390/ijms21207796. PMID: 33096823; PMCID: PMC7589359.
• Garner TB, Hester JM, Carothers A, Diaz FJ. Role of zinc in female reproduction. Biol Reprod. 2021 May 7;104(5):976-994. doi: 10.1093/biolre/ioab023. PMID: 33598687; PMCID: PMC8599883.
• Mazaheri Nia L, Iravani M, Abedi P, Cheraghian B. Effect of Zinc on Testosterone Levels and Sexual Function of Postmenopausal Women: A Randomized Controlled Trial. J Sex Marital Ther. 2021;47(8):804-813. doi: 10.1080/0092623X.2021.1957732. Epub 2021 Jul 27. PMID: 34311679.
• Eby G. Zinc treatment prevents dysmenorrhea. Medical Hypotheses (2007) 69, 297–301
• Jessica Wang J, Um P, Dickerman BA, et al. Zinc, Magnesium, Selenium and Depression: A Review of the Evidence, Potential Mechanisms and Implications. Nutrients. 2018. DOI: 10.3390/nu10050584.
• Takeda, A.; Tamano, H.; Ogawa, T.; Takada, S.; Ando, M.; Oku, N.; Watanabe, M. Significance of serum glucocorticoid and chelatable zinc in depression and cognition in zinc deficiency. Behav. Brain Res. 2012, 226, 259–264.
• Jokinen, J.; Nordström, P. HPA axis hyperactivity and attempted suicide in young adult mood disorder inpatients. J. Affect. Disord. 2009, 116, 117–120.
• Pariante, C.M.; Lightman, S.L. The HPA axis in major depression: Classical theories and new developments. Trends Neurosci. 2008, 31, 464–468.